و سپس «افزودن به صفحه اصلی» ضربه بزنید
و سپس «افزودن به صفحه اصلی» ضربه بزنید
در سازمانهایی که تیمهای IT نقش ستون اصلی عملیات را ایفا میکنند، اغلب یک مشکل مشترک دیده میشود:
کاربران دقیقاً نمیدانند IT چه خدماتی ارائه میدهد. در نتیجه، درخواستها پراکنده، انتظارها اشتباه، بار کاری تیم IT نامتوازن و کیفیت تجربه کاربر پایین میآید. اینجاست که Service Catalog وارد میشود.
Service Catalog (کاتالوگ خدمات سازمانی) در ITIL نهتنها یک لیست از خدمات IT است؛ بلکه نقشه رسمی تعامل سازمان با فناوری اطلاعات است.
این کاتالوگ کمک میکند مشخص شود:
- چه خدمتی ارائه میشود؟
- برای چه کسی؟
- با چه سطح کیفیت (SLA)؟
- با چه هزینه و مسئولیتهایی؟
- فرآیند درخواست و ارائه آن چگونه است؟
به بیان ساده: Service Catalog شفافیت، استانداردسازی و پیشبینیپذیری را به IT اضافه میکند.
Service Catalog چیست؟
یک سند یا پورتال قابل جستجو است که در آن مجموعهای از خدمات IT به صورت واضح، استاندارد و قابل درخواست تعریف شدهاند.
هر خدمت شامل:
| مولفه | توضیح |
|---|---|
| نام خدمت | مثلاً «صدور دسترسی ایمیل سازمانی» |
| مخاطب | کارکنان منابع انسانی، واحدها، مشتریان، کاربران |
| شرح خدمت | این خدمت چه نیازی را حل میکند؟ |
| SLA | زمان پاسخ و زمان تحویل |
| مسئول ارائه خدمت | تیم IT یا زیرتیم مربوطه |
| هزینه / اعتبار | (در صورت لزوم) |
| فرآیند درخواست | باید از کجا و چگونه درخواست شود؟ |
چرا Service Catalog اهمیت دارد؟
| مشکل بدون Service Catalog | نتیجه بعد از طراحی Service Catalog |
|---|---|
| کاربران نمیدانند چه چیزی را میتوانند درخواست کنند | درخواستها شفاف، سریع و استاندارد میشوند |
| بار کاری تیم IT نامتوازن و غیرقابل پیشبینی است | صف خدمات قابل مدیریت و برنامهریزی میشود |
| SLAها قابل کنترل نیستند | SLA برای هر خدمت تعریف و نظارت میشود |
| تجربه کاربری پایین و نارضایتی بالا | تجربه کاربری یکپارچه و قابل سنجش |
به زبان مدیریتی: Service Catalog به IT جایگاه یک «سرویسدهنده سازمانی» میدهد.
ساختار استاندارد کاتالوگ خدمات سازمانی
معمولاً لایهبندی میشود:
- Business Services (خدمات کسبوکاری)
خدماتی که مستقیماً برای واحدها و کاربران قابل مشاهده هستند.
مثال: «ایجاد حساب کاربری جدید»، «درخواست لپتاپ». - Technical Services (خدمات زیرساختی / پشتیبان)
خدماتی که برای تیمهای داخلی IT هستند.
مثال: «Backup Database»، «مانیتورینگ سرورها». - Supporting Components
CMDB، لایسنس، سرورها، شبکه، امنیت و …
ایجاد تفکیک بین Business و Technical Services باعث میشود:
- زبان مشترک بین مدیریت و فنی شکل بگیرد
- گفتمان IT از «کار فنی» به «ارزش خدماتی» تبدیل شود
رویکرد طراحی Service Catalog به روش سازمانی
| گام | خروجی |
|---|---|
| ۱. شناسایی خدمات واقعی که امروز ارائه میشوند | فهرست اولیه خدمات فعلی |
| ۲. گروهبندی خدمات بر اساس حوزه و مصرفکننده | دستهبندی منطقی و قابل فهم |
| ۳. تعریف SLA، جریان درخواست، نقشها و مسئولیتها | استانداردسازی هر خدمت |
| ۴. پیادهسازی در یک پورتال Service Desk یا ITSM | قابلیت درخواست، رهگیری و گزارشگیری |
| ۵. مانیتورینگ و بهبود مستمر | اندازهگیری و بهینهسازی |
نمونه واقعی یک خدمت
نام خدمت: درخواست ایمیل سازمانی
واحد درخواستدهنده: منابع انسانی / تمام کارکنان
SLA: ایجاد حساب جدید ≤ ۴ ساعت کاری
مسئول: تیم مدیریت کاربران / Active Directory
مراحل درخواست:
- ثبت درخواست در پورتال
- تأیید مدیر واحد
- ایجاد حساب و ارسال اطلاعات ورود
- ثبت در CMDB و آرشیو
Service Catalog و رابطه آن با SLA و OLA
- SLA سطح کیفیت خدمت در تعامل با کاربر
- OLA توافق داخلی بین تیمهای IT برای پشتیبانی خدمت
کاتالوگ خدمات سازمانی جایی است که SLA به زبان قابل فهم تبدیل میشود.
چالشهای رایج و راهحلها
| چالش | راهحل |
|---|---|
| کاتالوگ بیش از حد فنی و نامفهوم | از زبان کسبوکاری استفاده کنید |
| فراموش شدن خدمات در طول زمان | بازبینی دورهای فصلی |
| نبود مالک مشخص | تعریف Service Owner برای هر خدمت |
سوالات متداول (FAQ)
۱. آیا Service Catalog باید عمومی باشد؟
نسخه سازمانی باید به دست همه کارکنان برسد؛ نسخه فنی فقط برای تیم IT است.
۲. آیا Service Catalog همان CMDB است؟
خیر، CMDB اجزا و وابستگیها را ذخیره میکند؛ Service Catalog خدمات قابل ارائه را.
۳. آیا بدون ابزار ITSM هم میشود شروع کرد؟
بله، شروع با Google Sheet → سپس انتقال به Jira Service Management، Freshservice یا ServiceNow.
تماس و مشاوره با لاندا
اگر نیاز دارید Service Catalog واقعی و قابل اجرا برای سازمان یا شرکتتان طراحی شود (نه فقط یک فایل تزیینی)، تیم لاندا میتواند از تحلیل تا پیادهسازی و آموزش ITSM همراه شما باشد.
نظری داده نشده